Ziekte van Addison

De ziekte van Addison is een ziekte, veroorzaakt door een tekort aan aldosteron en cortisol. De ziekte is zeer zeldzaam en wordt veelal pas laat ontdekt; het komt namelijk maar bij 120 mensen per miljoen mensen voor. Iemand die lijdt aan de ziekte van Addison kan in tijden van stress een crisis van Addison krijgen en zelfs in shock raken. In sommige gevallen kan men zelfs aan de ziekte van Addison overlijden.

Wat is de ziekte van Addison?

De ziekte van Addison is een ziekte welke wordt veroorzaakt door een tekort aan aldosteron en cortisol. Dit tekort aan aldosteron en cortisol wordt veroorzaakt door een chronische primaire bijnierschorsinsufficiëntie. De ziekte is voor het eerst beschreven in 1855, door de arts Thomas Addison, de ziekte is dan ook vernoemd naar deze arts.

Door de slechte werking van de bijnierschors (hypocortisolisme) wordt er onvoldoende cortisol en aldosteron aangemaakt. De stof aldosteron regelt de zout- en waterhuishouding in het lichaam en handhaaft de bloeddruk. Cortisol daarentegen is van belang voor het energie- en botmetabolisme en moduleert de neurale en immunologische processen. De bijnierschors heeft bovendien een grote invloed op het functioneren van de persoon bij lichamelijke en geestelijke inspanning. Bij een gezond iemand maken de bijnieren tijdens een stressvolle situatie de stof cortisol aan, deze stof zorgt ervoor dat het lichaam met de situatie om kan gaan. Wanneer iemand aan de ziekte van Addison lijdt, wordt er geen cortisol aangemaakt. Patiënten kunnen dan in een zeer ernstige stressvolle situatie in een crisis van Addison en in een shock raken. Onmiddelijk ingrijpen (behandeling) van een arts is dan noodzakelijk. Wanneer het mogelijk is, is het aangeraden om tijdig medicatie te nemen die de shock en de crisis van Addison te voorkomen. Bent u zenuwachtig voor de tandarts, dan kunt u bij voorbaat al medicatie innemen.

Vroeger werd de ziekte van Addison vooral veroorzaakt door de ziekte tuberculose (tbc). Vandaag de dag is auto-immuniteit de belangrijkste oorzaak van de ziekte van Addison, namelijk 70 - 90% van alle gevallen wordt veroorzaakt door auto-immuniteit.

Typerend voor de ziekte van Addison is dat de huid oranje/bruin verkleurt (hyperpigmentatie genaamd), en dat de slijmvliezen grijs kleuren. Ook de handpalmen en de handlijnen kunnen bruin of oranje kleuren. Hyperpigmentatie wordt gezien bij 92% van alle Addison-patiënten, en wordt dus gezien als een symptoom dat in verband staat met de ziekte. De hyperpigmentatie is soms al aanwezig voordat er andere symptomen optreden. Wanneer een patiënt met de ziekte van Addison geen last heeft van hyperpigmentatie, kan het heel lang duren voor de diagnose gesteld wordt, daar de overige symptomen doorgaans nogal algemeen zijn.

Symptomen van de ziekte van Addison

De symptomen die hieronder in de lijst beschreven staan, kunnen worden toegeschreven aan de ziekte van Addison. Hierbij dient wel gezegd te worden dat niet iedere Addison-patiënt last krijgt van alle symptomen. Ook met een aantal symptomen kunt u al lijden aan de ziekte van Addison. Twijfelt u of u de ziekte heeft of niet? Dan is het raadzaam om een arts te raadplegen, daar de arts u medisch kan onderzoeken.

• Hyperpigmentatie aan de huid (kleurt oranje/bruin) en/of slijmvliezen (kleurt grijs)
• Algehele moeheid, zwakte, apathie
• Gewichtsverlies
• Zeer grote trek in zout voedsel
• Veel drinken, maar toch tekenen van uitdroging (waarmee de ziekte van Addison trouwens vaak verward wordt)
• Lage bloeddruk (hypotensie)
• Verminderde eetlust
• Buikpijn
• Hyperventilatie
• Langdurige misselijkheid, soms gepaard met braken
• Duizelingen.

Behandeling van de ziekte van Addison

De ziekte van Addison is een ongeneeslijke ziekte, maar de patiënt kan wel behandeld worden. Doorgaans wordt de patiënt behandeld door het slikken van corticosteroïden. De cortcosteroïden vullen het tekort aan glucocorticoïden en mineralocorticoïden aan. Wanneer de patiënt goed is ingesteld op de medicatie, zullen de symptomen veelal verdwijnen. Wanneer de patiënt hoge koorts heeft, zal de patiënt een doses moeten innemen die drie keer zo hoog is als de normaal voorgeschreven dosis. Wanneer de patiënt geopereerd moet worden, zal er doorgaans 24 uur voor én na de operatie een infuus op het lichaam aangesloten worden met 100 mg/m2 hydrocortison.

Oorzaken van de ziekte van Addison

De ziekte van Addison kan worden veroorzaakt door een aantal aspecten, zoals:

• auto-immuunziekten
• infecties (zoals tuberculose)
• metastasen (uitzaaiingen van kanker)
• postpartum hemorragie (syndroom van Sheehan)
• ernstge beschadiging van de bijnieren, bijvoorbeeld door een ernstig ongeluk
• chirurgische verwijdering van beide bijnieren.