Hoe moet ik de benen van mijn paard verzorgen?

Zoals elke paardenliefhebber wel weet, rust er een zeer grote last op de benen van een paard. De paardenbenen dragen 24 uur per dag het zware lichaam van het paard (soms wel tot een gewicht van 1200 kilo!). Voor de paardeneigenaar is het dan ook niet meer dan logisch om de benen van het paard goed te verzorgen, het dier heeft daar recht op.

Even de feiten op een rij...

Een paard met een gemiddeld postuur weegt al gauw 400 tot 500 kilo. Wanneer wij uitgaan van 500 kilo, dan draagt elk paardenbeen een gewicht van maar liefst 125 kilo! Wanneer een paard stilstaat of rustig in de wei loopt, zullen de paardenbenen hier weinig hinder van ondervinden, maar wanneer het paard moet werken (of dit nou op het land is, als dressuurpaard of als westernpaard), dan krijgen zijn benen het zwaar te verduren.

Wanneer wij na het werk de benen van het paard niet of onvoldoende verzorgen, kunnen er problemen aan de benen ontstaan, wat zeer schadelijk kan zijn voor uw paard. Het zal in ieder geval niet het eerste paard zijn die door de dierenarts moet worden ingeslapen doordat de benen niet de juiste verzorging gekregen hebben.

De benen van een sportpaard

Zoals hierboven al deels vermeld is, heeft een werkend paard (zoals een sportpaard) een heel ander bestaan dan een paard dat zijn gehele leven in de weide door kan brengen, zonder enige lichamelijke inspanning voor de mens. Zo is een sportpaard doorgaans 23 uur per dag gevangen in zijn box, en een uur per dag mag hij zijn box uit. En dan niet om lekker te gaan grazen in de weide, nee, hij mag (moet) zijn box uit om te gaan werken voor zijn eigenaar. Hij wordt doorgaans even snel geborsteld, krijgt een zadel op zijn rug geworpen en wordt verplicht om (met een ruiter op zijn rug, met toch wel een gemiddeld gewicht van 70 kilo) te gaan galopperen, te springen of te draven. Simpelweg levert hij dus zeer zware inspanningen, waar het paard eigenlijk niet op gebouwd  is. Een dressuurpaard, een westernpaard of een springpaard, in elke tak van de paardensport worden de benen van het paard zwaar belast. Een goede beenverzorging en een goede hoefverzorging is hier dan ook van een zeer groot belang! Maar zelfs als u uw paard houdt als weidepaard, een paard dat dus in de weide staat en niet moet werken voor de baas... Ook deze paarden hebben een zeer goede beenverzorging nodig, waarbij de hoeven onderhouden moeten worden.

Een goede training als onderdeel van de beenverzorging

Wanneer u van uw paard houdt, heeft u er alles voor over om uw paard gezond te houden en ervoor te zorgen dat het dier geen gezondheidsklachten overhoudt aan de trainingen. Eén van de uitgangspunten voor een goede verzorging van de paardenbenen, is een uitgebalanceerde training. Zo is het een feit dat uw paard getraind moet worden om hem lenig te maken (u kunt ook niet in één dag de spagaat maken of uw benen in uw nek leggen), om zijn spieren te ontwikkelen en zijn conditie te verbeteren. Wanneer de spieren van uw paard (en dan vooral de beenspieren) niet genoeg ontwikkeld zijn, of wanneer uw paard over een te zwakke conditie beschikt, en u gaat toch voluit met hem trainen, is de kans groot dat uw paard last krijgt van gewrichts- en/of peesproblemen. En dit is nou juist iets wat u graag wilt vermijden! Om deze problemen te vermijden, is het van belang om het paard in een goede conditie te krijgen, en tegelijktertijd het dier te ontzien, zodat de inspanningen op een verstandige manier afgewisseld worden. U krijgt immers ook hoofdpijn als u 100 keer in een minuut rondjes moet lopen, en u kunt ook niet direct een halter van 100 kilo optillen; het gewicht moet u langzaam opbouwen zodat uw spieren en de rest van uw lichaam aan de krachtsinspanning wennen.

Paarden die uitblinken in het springen en hier dan ook al vergevorderd in zijn, mogen buiten de wedstrijden beslist niet alleen springen. Ga met uw springpaard buiten de wedstrijden om eens lekker in het bos rijden of laat hem zich lekker uitleven in de weide. Een dressuurpaard moet de mogelijkheid hebben om zich te ontspannen, en u heeft het recht niet om uw dressuurpaard een heel uur lang pirouettes te laten maken. Heeft u een recreatiepaard? Dan is het juist belangrijk dat uw recreatiepaard de mogelijkheid krijgt om zijn spierkracht te ontwikkelen tijdens trainingen op vlak terrein (bijvoorbeeld in de rijbak).

Laat uw paard niet tot het uiterste gaan

Als u een goede ruiter en een paardenliefhebber bent, bent u zich bewust van het belang om de benen van uw paard te ontzien en zal u bewegingen die de pezen en gewrichten van uw allerbeste maatje zwaar op de proef stellen, goed doseren. Doe een oefening nooit te lang achter elkaar en wissel springen bijvoorbeeld af met dressuur, en wissel het verzamelen af met oefeningen over twee hoefslagen. Maak niet continu voltes linksom, maar voor de verandering een volte rechtsom, of maak een gebroken lijn door de bak. Laat uw paard ook niet de gehele training galopperen, maar wissel deze gang af met draf en stap. Voeg ook oefeningen in de training in om het uithoudingsvermogen en de spierkracht van uw paard te verhogen.

Beenverzorging, onderdeel van de training

Wanneer u met uw paard getraind heeft, is het van belang dat u de benen zorgvuldig verzorgt en controleert op verwondingen, verdikkingen en dergelijke. Na de training dient u de benen van uw paard af te spoelen met een koude waterstraal, zodat de bloedsomloop van uw paard bevorderd wordt. Krab na het afspuiten met het koude water de hoeven van uw paard uit en wees er zeker van dat er geen vuil in de hoef achterblijft. Let hierbij ook op steentjes, stukjes glas en dergelijke.  Na het krabben van de hoeven is het ook van belang de hoornrand aan te raken, om de temperatuur te controleren, de temperatuur mag in géén geval te hoog zijn (met een te hoge temperatuur bedoelen wij een temperatuur van 38 graden en hoger). Wanneer uw paard in rust is (zo ongeveer een half uur na de training) moeten de hoeven koel aanvoelen. Ook dient u na de hoeven gecontroleerd te hebben, de benen controleren. Daarbij gaat u als volgt te werk:

• Ga met uw hand langs de pezen.
• Bevoel elk gewricht in het paardenbeen. Dus niet alleen de knieën, de koten en de spronggewrichten, maar ook de ellebogen en de kogelgewrichten.
• Controleer de kootholte; deze dient schoon en glad te zijn.

U controleert de benen van uw paard zo zorgvuldig, zodat u al zeer snel een temperatuurverhoging, een zwelling, verwonding oneffenheid in de huid kan opsporen en direct kan ingrijpen, voordat de situatie dermate erg wordt, dat uw paard echt serieuze klachten hieraan overhoudt. Een ruwe, gebarsten huid of een hobbel in de knieholte kan duiden op huidproblemen of het kan duiden op het begin van een kloof. Twijfelt u of hetgene wat u net heeft geconstateerd schadelijk is voor uw lieve paard, schakel dan direct de dierenarts in. Liever de dierenarts tien keer voor niets laten komen, dan één keer te weinig, met alle gevolgen van dien!

Wat u nooit mag doen...

Wat u nooit mag doen, is uw paard na inspanning (al is het maar 10 minuten geweest!) de gehele dag op stal laten staan. Verwijder de stalbandages en ga één of twee keer met uw paard rustig aan de hand stappen voor ongeveer 15 minuten. Ook kunt u ervoor kiezen om uw paard voor ongeveer een uur in de paddock te laten staan. Nadat u met uw paard heeft gestapt of wanneer u uw paard uit de paddock haalt, dient u de benen weer af te spoelen met koud water en droogt u ze af, voordat u de stalbandages weer aan gaat brengen.

Moet ik de dierenarts bellen of niet

Wanneer u een paardenbeen bestudeert, ziet u dat de huid onderaan het been direct over de pezen en gewrichten ligt, er ligt geen vlees of spieren overheen. De kleinste verwonding op die plek kan zeer gevoelige weefsels aantasten, namelijk het vlies om de pees of het kraakbeen van een gewricht. Wanneer er sprake is van een zeer oppervlakkige verwonding (bijvoorbeeld een schaafwondje) is het voldoende om deze wond met stromend water (het liefste koud water) te reinigen. Eventueel kunt u een desinfecterend middel op de wond doen, dat door uw dierenarts is voorgeschreven. Wanneer u een middel met een kleurtje gebruikt (bijvoorbeeld betadine, dat een rode kleur heeft), kan een eventuele diagnose bemoeilijken voor de dierenarts.. Wanneer uw paard last heeft van een grote, diepe en hevig bloedende wond, dient u met spoed een dierenarts te laten komen, omdat de wond bekeken moet worden en er zo snel mogelijk ingegrepen dient te worden.

Heeft mijn paard problemen met zijn been

Zeker wanneer u uw paard nog niet zo heel goed kent, komt het wel eens voor dat u twijfelt aan de gezondheid van uw paard. Heeft uw paard last van zijn been of toch niet? Heeft uw paard een iets verhoogde temperatuur, of lijkt dit maar zo? Sommige zachte zwellingen die voorkomen rondom de gewrichten van het been, kunnen een slijtage betekenen (bijvoorbeeld hydatrose van het spronggewricht), maar dit hoeft niet zo te zijn. Een aandoening als hydatrose is moeilijk te verzorgen en hoeft voor uw paard niet per sé pijnlijk te zijn, maar tijdens de trainingen dient u hier wel rekening mee te houden. U kunt in gevallen van twijfel, doorgaans het beste een dierenarts inschakelen, deze heeft immers meer ervaring en zal al snel zien of de aandoening kwaad kan of juist niet.