Grijze Staar
(Grauwe staar, cataract)
Grijze
staar is een oogaandoening welke ook bekend staat onder de namen 'grauwe staar'
en 'cataract'. Wanneer iemand lijdt aan grijze staar, heeft deze persoon last
van een verminderd zicht ten gevolge van een vertroebeling van de ooglens.
Wanneer er niet of te laat wordt ingegrepen, kan een persoon blind worden
doordat de lens van het oog geheel ondoorzichtig wordt.
De cijfers
- Vandaag de dag (anno 2010) zijn er
wereldwijd ongeveer 40 miljoen mensen blind aan één of twee ogen, waarbij
ongeveer de helft van deze mensen (17.5 miljoen) blind is geworden ten
gevolge van grijze staar.
- Ongeveer de helft van de personen
tussen de 50 en 65 jaar vertoont tekenen van grijze staar. Het meerendeel
van deze mensen ondervindt hiervan geen tot zeer weinig hinder.
- Rond het 75e levensjaar heeft zo'n
70% van de wereldbevolking last van grijze staar, in mindere of meerdere
mate.
- Diabetici hebben doorgaans al op
jongere leeftijd in meer of mindere mate last van cataract.
Hoe wordt grijze
staar ontdekt
Grijze
staar wordt doorgaans op latere leeftijd waargenomen en het meest voorkomende
symptoom van grijze staar is wazig zicht (vooral als men tegen het licht in
kijkt). Dubbelzien met één oog is ook een veelgezien symptoom van grijze staar.
Daarnaast kan het ook voorkomen dat een persoon van 60 jaar, die al vele jaren
brildragend is, verschillen opmerkt bij het kijken en lezen. Zo kan deze
persoon bijvoorbeeld opeens weer de krant lezen zonder gebruik te maken van een
(lees-)bril. Dit verschijnsel wordt ook vaak veroorzaakt door grijze staar.
Oorzaken van
grijze staar
Deze
aandoening wordt, zoals hierboven al kort vermeld, veroorzaakt door een
vertroebeling van de ooglens. Deze vertroebeling kan meerdere oorzaken hebben,
alhoewel de oorzaak in de meeste gevallen niet te achterhalen is. Er zijn
artsen en wetenschappers die beweren dat het uv-licht (ultraviolet-licht),
afkomstig van de zon, een rol speelt bij het ontstaan van grijze staar, maar
dit is echter nooit (wetenschappelijk) bewezen.
Bij een diabeet (een persoon die lijdt aan suikerziekte) kunnen de verhoogde bloedsuikerspiegels in het oog een verhoogde omzetting van glucose in sorbitol veroorzaken, wat uiteindelijk tot grijze staar lijdt. Omdat het membraam van de ooglens vrijwel ondoorlaatbaar is voor de stof sorbitol en het enzym dat deze stof afbreekt, hoopt het sorbitol zich in grote concentraties op in de lens. Zelfs wanneer de suikerspiegel van een diabetici weer de normale waarden heeft bereikt, zal het opgehoopte sorbitol in de lens aanwezig blijven. Wanneer het bloedsuikergehalte van de patiënt weer verhoogd wordt, zal de hoeveelheid sorbitol in de ooglens ook weer toenemen. Deze hoge hoeveelheid sorbitol in de lens zorgt ervoor dat er water de cellen in getrokken wordt om de osmotische balans te handhaven (doordat de sorbitol zich in de lens heeft opgehoopt, is de osmotische balans verstoord geraakt). Naast het feit dat er water de lens wordt 'ingezogen', zorgt de sorbitol in de lens ervoor dat aminozuren, inositol, gluthanion, niacine, vitamine C, magnesium en kalium uit de lens verwijderd worden. Deze verwijderde stoffen zijn stoffen die onmisbaar zijn voor de lens, daar zij de ooglens beschermen tegen schade. Het gevolg hiervan is dat de ooglens gevoeliger wordt voor beschadigingen, waardoor de eiwitten in de lens uiteindelijk beschadigd zullen raken, samenklonteren en verkleuren. Wanneer dit proces (het kapot gaan van de eiwitten, het samenklonteren en het verkleuren) eenmaal is begonnen, spreekt men van grijze staar.
Bij een gezonde ooglens zijn de eiwitten op een bepaalde manier gerangschikt zodat de lens doorzichtig is en men door de lens kan zien. Bij de aandoening grijze staar gaan deze eiwitten kapot (zie de paragraaf hierboven). De kapotte eiwitten gaan samenklonteren in de lens waarna verkleuringen van de lens optreden. Eerst zal de lens geel worden, gevolgd door groen, oranje en bruin. Ook is het mogelijk dat er witte vlokken in de lens zichtbaar zijn, welke opaciteiten genoemd worden.
In het begin van de samenklonteringen van eiwitten (dus het begin van cataract) wordt het invallende licht nauwelijks gehinderd. In de loop der tijd, wanneer de vlokken groter en dikker worden, verstoren deze afgebroken eiwitten het inkomende licht steeds meer. Er zal steeds minder licht zijn dat het netvlies kan bereiken, en de lichtstralen die door de lens naar binnen komen, zullen worden verbogen. Wanneer de cataract vergevorderd is, en de lens geheel ondoorzichtig is geworden, spreekt men van een 'totaal cataract'. Is de lens echter niet geheel doorzichtig, maar is er een gedeelte van de lens ondoorzichtig, dan spreekt men van 'onvolledig cataract'.
Zoals al aangegeven is, kan grijze staar vele oorzaken hebben. Toch is grijze staar vooral een leeftijdsverschijnsel, wat wil zeggen dat het vaak optreedt bij het ouder worden. Veelal treft de aandoening beide ogen en trauma aan het oog, diabetes en enkele geneesmiddelen (indien deze geneesmiddelen voor lange tijd achter elkaar ingenomen worden, dus chronische medicatie) kunnen (mede-)veroorzaker zijn van cataract.
Ook een oorzaak van grijze staar is, hoewel zeer zeldzaam, een aangeboren variant. Zo kan aangeboren grijze staar veroorzaakt worden doordat de moeder tijdens de zwangerschap leed aan rode hond. Ook andere problemen tijdens de zwangerschap kunnen bij het (nog ongeboren) kind op latere leeftijd grijze staar veroorzaken. In nog zeldzamere gevallen kan aangeboren cataract erfelijk zijn.
Bij een diabeet (een persoon die lijdt aan suikerziekte) kunnen de verhoogde bloedsuikerspiegels in het oog een verhoogde omzetting van glucose in sorbitol veroorzaken, wat uiteindelijk tot grijze staar lijdt. Omdat het membraam van de ooglens vrijwel ondoorlaatbaar is voor de stof sorbitol en het enzym dat deze stof afbreekt, hoopt het sorbitol zich in grote concentraties op in de lens. Zelfs wanneer de suikerspiegel van een diabetici weer de normale waarden heeft bereikt, zal het opgehoopte sorbitol in de lens aanwezig blijven. Wanneer het bloedsuikergehalte van de patiënt weer verhoogd wordt, zal de hoeveelheid sorbitol in de ooglens ook weer toenemen. Deze hoge hoeveelheid sorbitol in de lens zorgt ervoor dat er water de cellen in getrokken wordt om de osmotische balans te handhaven (doordat de sorbitol zich in de lens heeft opgehoopt, is de osmotische balans verstoord geraakt). Naast het feit dat er water de lens wordt 'ingezogen', zorgt de sorbitol in de lens ervoor dat aminozuren, inositol, gluthanion, niacine, vitamine C, magnesium en kalium uit de lens verwijderd worden. Deze verwijderde stoffen zijn stoffen die onmisbaar zijn voor de lens, daar zij de ooglens beschermen tegen schade. Het gevolg hiervan is dat de ooglens gevoeliger wordt voor beschadigingen, waardoor de eiwitten in de lens uiteindelijk beschadigd zullen raken, samenklonteren en verkleuren. Wanneer dit proces (het kapot gaan van de eiwitten, het samenklonteren en het verkleuren) eenmaal is begonnen, spreekt men van grijze staar.
Bij een gezonde ooglens zijn de eiwitten op een bepaalde manier gerangschikt zodat de lens doorzichtig is en men door de lens kan zien. Bij de aandoening grijze staar gaan deze eiwitten kapot (zie de paragraaf hierboven). De kapotte eiwitten gaan samenklonteren in de lens waarna verkleuringen van de lens optreden. Eerst zal de lens geel worden, gevolgd door groen, oranje en bruin. Ook is het mogelijk dat er witte vlokken in de lens zichtbaar zijn, welke opaciteiten genoemd worden.
In het begin van de samenklonteringen van eiwitten (dus het begin van cataract) wordt het invallende licht nauwelijks gehinderd. In de loop der tijd, wanneer de vlokken groter en dikker worden, verstoren deze afgebroken eiwitten het inkomende licht steeds meer. Er zal steeds minder licht zijn dat het netvlies kan bereiken, en de lichtstralen die door de lens naar binnen komen, zullen worden verbogen. Wanneer de cataract vergevorderd is, en de lens geheel ondoorzichtig is geworden, spreekt men van een 'totaal cataract'. Is de lens echter niet geheel doorzichtig, maar is er een gedeelte van de lens ondoorzichtig, dan spreekt men van 'onvolledig cataract'.
Zoals al aangegeven is, kan grijze staar vele oorzaken hebben. Toch is grijze staar vooral een leeftijdsverschijnsel, wat wil zeggen dat het vaak optreedt bij het ouder worden. Veelal treft de aandoening beide ogen en trauma aan het oog, diabetes en enkele geneesmiddelen (indien deze geneesmiddelen voor lange tijd achter elkaar ingenomen worden, dus chronische medicatie) kunnen (mede-)veroorzaker zijn van cataract.
Ook een oorzaak van grijze staar is, hoewel zeer zeldzaam, een aangeboren variant. Zo kan aangeboren grijze staar veroorzaakt worden doordat de moeder tijdens de zwangerschap leed aan rode hond. Ook andere problemen tijdens de zwangerschap kunnen bij het (nog ongeboren) kind op latere leeftijd grijze staar veroorzaken. In nog zeldzamere gevallen kan aangeboren cataract erfelijk zijn.
Soorten cataract
Men
kan drie soorten cataract onderscheiden, namelijk:
- Nucleair cataract. Dit zijn de
eerste symptomen.
- Corticaal cataract. De
eerste symptomen van dit type cataract zijn straalvormige vertroebelingen
in het buitenste corticaal gedeelte van de ooglens. Het breidt zich uit
van de buitenkant van de lens naar het centrum. Wanneer de vertroebelingen
bij corticaal cataract het centrale deel van de lens bereiken, zullen de
vertroebelingen als storend ervaren worden en zal er gezichtsvermindering
optreden. Veelal wordt deze vorm van grijze staar waargenomen bij diabetici.
- Achterste subcapsulair cataract. Bij deze vorm
van grijze staar ontstaat er eerst een klein, mat vlekje achteraan in het
midden van de lens. Naarmate de tijd vordert, zal de vlek groter en groter
worden. De eerste symptomen (klachten) zullen zijn dat men wazig ziet als
men buiten is en dat men last ondervindt bij het lezen. Achterste
subcapsulair cataract is kenmerkend voor mensen die een behandeling met
corticosteroïden volgen of hebben gevolgd. Er wordt dan ook wel eens
gesproken over cortisone-cataract, in plaats van achterste subcapsulair
cataract.
Behandeling van
grijze staar
Anno
2010 is grijze staar in de meeste gevallen zeer goed te behandelen. Tijdens de
behandeling zal de aangetaste lens (die ondoorzichtig geworden is) verwijderd
worden, en er zal een kunstlens geïmplanteerd worden. De behandeling kan gewoon
door uw eigen oogarts, in het voor u vertrouwde ziekenhuis, uitgevoerd worden
en vindt meestal plaats onder plaatselijke verdoving. De operatie heeft een
lage kans op complicaties, alhoewel het accommoderen na de behandeling niet
meer mogelijk is. Zo heeft u voor dichtbij zien, bijvoorbeeld voor tijdens het
lezen, een bril nodig. Wanneer u geopereerd wordt aan uw cataract, wordt u
doorgaans een halve dag tot een dag opgenomen in het ziekenhuis. In 99% van de
gevallen kunt u diezelfde dag nog naar huis.
Veel mensen hebben angst als zij te horen krijgen dat zij aan hun oog of ogen geopereerd worden, omdat de ogen open gehouden dienen te worden. Hier hoeft u zich echter geen zorgen over te maken, het openhouden van uw ogen is namelijk geen probleem. De arts heeft een handig apparaatje hiervoor, die de oogleden voor u openhoudt, zodat u niet bang hoeft te zijn dat u per ongeluk gaat knipperen met uw ogen en dat de operatie mislukt. De eerste dagen na de operatie zal uw oog nog wat gevoelig zijn, maar na een aantal dagen heeft u totaal geen last meer van uw oog. Ook hoeft u zich geen zorgen te maken om het feit dat u niets meer kunt. Als u aan beide ogen cataract heeft, zullen er twee behandelingen plaatsvinden. Tijdens de eerste behandeling zal uw ene oog behandeld worden, en wanneer dit oog na verloop van tijd goed genezen is, zal de behandeling voor het tweede oog volgen.
Vandaag de dag worden zeer veel behandelingen uitgevoerd om een kunstlens te implanteren. Cijfers uit 2004 geven aan dat er in dat jaar maar liefst 80.000 cataract operaties uitgevoerd zijn. In 2010 ligt dit cijfer al hoger, hoewel het exacte cijfer voor dit jaar nog niet op papier staat.
Veel mensen hebben angst als zij te horen krijgen dat zij aan hun oog of ogen geopereerd worden, omdat de ogen open gehouden dienen te worden. Hier hoeft u zich echter geen zorgen over te maken, het openhouden van uw ogen is namelijk geen probleem. De arts heeft een handig apparaatje hiervoor, die de oogleden voor u openhoudt, zodat u niet bang hoeft te zijn dat u per ongeluk gaat knipperen met uw ogen en dat de operatie mislukt. De eerste dagen na de operatie zal uw oog nog wat gevoelig zijn, maar na een aantal dagen heeft u totaal geen last meer van uw oog. Ook hoeft u zich geen zorgen te maken om het feit dat u niets meer kunt. Als u aan beide ogen cataract heeft, zullen er twee behandelingen plaatsvinden. Tijdens de eerste behandeling zal uw ene oog behandeld worden, en wanneer dit oog na verloop van tijd goed genezen is, zal de behandeling voor het tweede oog volgen.
Vandaag de dag worden zeer veel behandelingen uitgevoerd om een kunstlens te implanteren. Cijfers uit 2004 geven aan dat er in dat jaar maar liefst 80.000 cataract operaties uitgevoerd zijn. In 2010 ligt dit cijfer al hoger, hoewel het exacte cijfer voor dit jaar nog niet op papier staat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten