De lente

De lente. Het seizoen van de kleine diertjes, nieuwe planten, weer warmte en langere dagen.

Een boekje ooit samengesteld voor mijn kleine buurmeisje, nu voor jullie op internet geplaatst, om zo wat meer informatie over de lente te vinden, makkelijk uitgelegd voor uw kleine spruit! (en natuurlijk ook een beetje voor uzelf of uw grotere kroost)

Seizoenen

Lekker liggen in de zon kan niet het hele jaar door! Hoe komt dat? Waarom is het koud in de winter? Waarom is het warm in de lente en de zomer?

Dag en nacht

Heb je al gemerkt dat in de winter de dagen korter zijn dan in de zomer? Dag en nacht komen door de draaiing van de aarde om haar as. Doordat de aarde maar aan één kant naar de zon kan kijken, is het hier dag, en in Australië nacht. En andersom. Wanneer in Australië de zon schijnt, liggen wij in ons bedje te slapen. Zo'n dag en nacht samen duren 24 uur, 12 uur voor overdag, en 12 uur voor als we slapen.

Komen de zonnestralen loodrecht op de aarde, dan duren de dag en de nacht even lang. Dit gebeurt alleen maar twee keer per jaar, op 23 september en op 21 maart. Dus 1 keer in de lente, en 1 keer in de herfst.

De 4 seizoenen

De aarde staat schuin in het heelal. De bovenkant van de aarde is het noordelijke halfrond, en de onderkant wordt het zuidelijke halfrond genoemd.

Alle plekjes op aarde komen per dag in het zonlicht te staan. Dit komt niet alleen omdat de aarde rondjes om haar eigen as maakt, maar ook omdat de zon rondjes draait om de aarde heen. Zo'n rondje duurt ongeveer 365 dagen, 1 jaar dus. Vanaf 21 maart tot en met 23 september is het Noordelijk Halfrond meer naar de zon toe gericht. Daarom hebben we zomer. Het betekent ook dat er een groter oppervlakte van het noordelijk halfrond wordt belicht, waardoor er meer licht staat en de dagen langer worden. In deze periode is de dag langer dan de nacht, de zomer.

De lengte van de dag neemt tot van 21 maart tot en met 21 juni (de langste dag). Ook wordt het in deze periode warmer. Dit wordt de lente genoemd. Vanaf 21 juni wordt het zomer en worden de dagen weer korter, ze duren dan nog wel altijd langer dan de nachten.

Op 23 september begint de herfst bij ons in Nederland. Het Noordelijk Halfrond, waar wij wonen, gaat dan steeds verder van de zon af staan, waardoor de nachten langer gaan duren, en de dagen weer korter worden. Ook wordt het dan kouder bij ons.

Op 21 december hebben we de langste nacht, dan staat de aarde het verste van de zon af.

Dieren

In de lente zijn er weer verschillende dieren te zien. Niet alleen baby's, maar ook grote dieren die net wakker geworden zijn uit hun winterslaap. Ook zie je in de tuin weer bijen en wespen vliegen.

Sommige dieren gaan ook weer veranderen, zoals de vlinder! Eerst was het een rupsje en als de rups groter is en zich heeft volgegeten aan de sappige blaadjes, gaat de rups in een cocon wonen. Een cocon is een soort huisje waar hij blijft tot de rups een vlinder geworden is.

Omdat alle dieren uit de boerderij in de winter in de stal stonden, zag je deze dieren weinig. Nu is het mooier weer aan het worden, en mogen de dieren van de boer weer naar buiten. Dus ook de lammetjes en de kalfjes. Heb jij ze al in de wei zien springen en spelen?

Als je goed in de sloot kijkt, zie je ook weer pulletjes (baby-eendjes) zwemmen met hun vader en moeder. Heb jij ze al gezien?

Vogels

Vogels zijn eigenlijk maar vreemde wezens die wij niet goed kunnen begrijpen. De hele dag zijn ze druk bezig met hun nest af te bouwen, de eieren uitbroeden en zichzelf en de jongen eten geven. Wist je dat sommige vogels wel 3 keer een nestje met baby's krijgen? Veel he!

En plotseling, dan zijn de vogels weg. Waarom zijn ze nou precies vandaag vertrokken? En waarheen? Vele vogels vertrekken al wanneer het nog erg warm is, midden in de zomer, wanneer wij met water spelen en in de zon liggen om warm te worden. Ook eten is er nog genoeg voor de vogels, en bij ons is het zo warm? Waarom gaan ze weg?

Trekvogels

Vogels die het hele jaar op dezelfde plaats blijven wonen, noemen we standvogels. Een ekster en de mus zijn hier een goed voorbeeld van. Vogels die steeds verhuizen naar een ander (warm) broedgebied noemen we trekvogels. Bij aanvang van het volgende broedseizoen komen deze trekvogels uit hun overwinteringgebied teurg naar hetzelfde broedgebied.

Spreeuwen bijvoorbeeld die overwinteren in Zuid Engeland en zwaluwen in Zuid Afrika, die moeten een afstand van bijna 10.000 kilometer afleggen.

Van noordpool naar zuidpool

De recordhouder in lange afstand vliegen is de Noordse Stern. Deze vogel broedt binnen de noordpoolcirkel en overwintert in het zuidpoolgebied. Hij heeft dan een afstand van ongeveer 18.000 kilometer afgelegd! Dus wanneer hij weer terugvliegt naar het eigen broedgebied mogen we zeggen dat de vogel in bijna een jaar tijd de wereld is rondgevlogen!

Waarom verhuizen de vogels

Het ontstaan van trekdrang (het vliegen van de ene broedplaats naar de andere overwinterplaats) is een ingewikkeld probleem dat beslist nog niet helemaal opgelost is. Veel mensen vragen zich nog steeds af waarom de vogels zo ver vliegen.

De mensen denken dat de veranderingen van de daglengte bepaalde hormoonklieren prikkelt, zoals bijvoorbeeld de schildklier. Dat heeft weer gevolgen voor de stofwisseling, waardoor extra vet in het lichaam wordt opgeslagen.

Deze vetlaag kan binnen enkele dagen opgebouwd worden en geeft de vogel genoeg reservevoedsel mee voor de lange vliegreis. Dat is ook wel nodig, want de brandganzen bijvoorbeeld, vliegen van Nova Zembla naar Nederland, een afstand van 3500 kilometer, met maar enkele tussenstops!

Insecten

We kennen ze heel goed, die zoemende bijtjes. Veel mensen en kinderen zijn bang voor deze vliegende beestjes. Maar eigenlijk doen ze niets, we hoeven ze alleen maar met rust te laten. Wanneer wij ze niets doen, doen ze ons ook niets.

Een bij leeft in een groep. Aan het hoofd staan de werksters, de vrouwtjes-bijen. Zij leiden de groep, zij hebben het voor het zeggen. Deze werksters zijn eigenlijk de baas. De werksters zorgen dat er in het volk één koningin aanwezig is. Deze bij wordt goed verzorgd en neemt de plaats in van de koningin: zij is het belangrijkste van het hele volk; iedereen kijkt tegen haar op. Want van de koningin, hangt het hele voortbestaan van de zwerm bijen af.

Wanneer de oude koningin minder eitjes begint te leggen, of wanneer meerdere eitjes onbevrucht blijken te zijn; dan zullen de werksters een nieuwe koningin aanmaken.

De nieuwe koningin

De werksters zullen in het bijennest een grotere cel aanmaken, een koninginne-cel dus. Daarin legt de oude koningin dan haar eitje. Het is een eitje net als alle andere eitjes, maar vanaf het begin krijgt de larve die uit het eitje komt koninginnebrij. Door dit speciaal eten wordt deze unieke bij nu een koningin. De oude koningin zal even voor de geboorte van de nieuwe koningin het bijenpad kiezen. De helft van het volk vliegt met de oudere koningin mee. We hebben het dan over een zwerm bijen.

Vooral in mei kan je het fenomeen zwermen zien. Duizenden bijen vliegen door elkaar, midden in de zwerm zit de koningin. Wanneer zij zich neerzet, komen alle andere bijen om haar heen zitten of hangen ze als een tros aan een tak. Ondertussen zoeken verkenners een nieuwe woonplaats voor de groep bijen.

De imker heeft dit uiteraard niet graag, want, ineens verliest hij zomaar een half volk bijen, wanneer de koningin besluit om te verhuizen. Ook kunnen deze bijen dus niet meer voor honing zorgen, zodat de imker veel minder honing heeft om te verkopen!

Naast werksters en de koningin hebben we ook de darren. Ook zij komen uit een gewoon eitje, net als de koningin en de werksters, maar dit eitje is niet bevrucht. Wanneer de koningin te oud is, zal de imker dit merken. Het merendeel van de uitkomende broed zal mannelijk zijn, darren dus. Zij zijn lui en halen geen stuifmeel, zweten geen was en halen geen nectar! De darren zijn er echter wel nodig! De koningin moet bevrucht worden.

Wanneer ze het daglicht ziet, gaat ze eerst en vooral haar concurrenten vermoorden.

De werksters leggen voor alle zekerheid een aantal koninginnecellen aan. De koningin blijft alleenheerser in het volk. De nieuwbakken koningin gaat de bruidsvlucht aan. Ze schiet de lucht in en trekt naar een plaats waar de darren samentroepen. Deze plaatsen liggen vast. De koningin wordt vanaf verre afstand geroken door feromonen, een soort stof in het bloed. De darren haasten zich om de eerste bij de koningin te zijn en met haar mee te mogen. De sterkste dar wint het gevecht. En in de lucht paren ze.

De dar verliest hierbij zijn geslachtsdeel. Dit betekent voor de darren de dood. Andere darren proberen vervolgens hun geluk!

De koninginnen heeft nu zaadcellen voor jaren (hooguit 3 jaar!). De darren die terugkeren leven met het volk mee. Even voor de herfst hebben de werksters er genoeg van en jagen de darren naar buiten. Zij die toch binnenkomen, worden direct afgeslacht door de werksters.

Dat de darren doodgemaakt worden is nodig, omdat de groep de honing nodig heeft om te overwinteren. De eitjes worden netjes in cellen gelegd. Deze zijn zeshoeki en vormen samen de raat. Rondom de nest met eitjes zitten de cellen met stuifmeel en daar rond verzamelen ze de honing.

Planten

In de lente komen er weer bloemen uit de grond gegroeid. Dat komt omdat het weer warmer wordt en de plantjes voldoende warmte hebben om groot te worden. En de planten moeten in de lente lekker warm staan, anders kunnen ze doodvriezen wanneer het weer te koud wordt.

De lentebloemen zijn meestal felgekleurd om insecten te lokken. En via de insecten wordt er stuifmeel overgebracht naar andere bloemen, waardoor er weer nieuwe bloemen geboren worden. De narcissen en de krokussen zijn één van de bloemen die als eerste uit de grond komen. Dus je kan meestal zien als de bloemen uit de grond komen dat het weer lente wordt! Ook krijgen de bomen weer groene bladeren.